Phương pháp ăn kiêng giàu chất béo, ít carb có tên gọi Keto đã trở thành một trong những cách ăn kiêng để giảm cân phổ biến nhất, nhưng bạn nên lưu ý những rủi ro trước khi thử ăn Keto.
Theo ThS. BS. Đặng Ngọc Hùng – Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng, ăn Keto hay còn gọi ketogen là chế độ ăn kiêng với lượng carbs rất thấp. Lượng carbs được giới hạn mỗi ngày dưới 50g carbohydrate, thường là từ các loại rau không chứa tinh bột, với tổng phân phối dinh dưỡng đa lượng là 5% lượng calo từ carbs, 20% từ protein và 75% từ chất béo.
Chế độ ăn Keto có một số lợi ích nhưng cũng có những tác dụng phụ tiềm ẩn. BS. Đặng Ngọc Hùng cho biết: Chế độ ăn Keto dễ dẫn đến thiếu vitamin và khoáng chất , tăng nguy cơ bệnh lý tim mạch, ung thư, tăng acid uric máu (đau khớp và gout), tăng canxi niệu (sỏi thận, hạ canxi máu, loãng xương), chế độ ăn giàu protein và chất béo không phù hợp cho người có suy giảm chức năng gan , thận. Chế độ ăn Keto có nguy cơ làm tụt đường huyết, khó áp dụng cho người hoạt động trí óc hoặc người lao động cần sự tập trung cao.
Dưới đây là 11 mối nguy hiểm tiềm ẩn của Keto mà bất kỳ người mới bắt đầu xem xét phương pháp này cần phải biết.
1. Ăn Keto dễ gây mất cơ nghiêm trọng
Đã có nhiều nghiên cứu nhỏ cho thấy những người theo chế độ ăn kiêng Keto bị mất cơ bắp ngay cả khi họ tiếp tục tập luyện sức bền. Điều này được lý giải là chỉ cung cấp riêng protein thì việc xây dựng cơ bắp sẽ kém hiệu quả hơn đối với protein và carbohydrate cùng nhau sau khi tập thể dục.
Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Sports, những người theo chế độ ăn Keto trong 3 tháng đã giảm cùng một lượng mỡ trong cơ thể và có sự thay đổi khối lượng cơ tương tự như những người theo chế độ ăn bình thường. Tuy nhiên, những người ăn Keto đã mất nhiều cơ chân hơn. Mất khối lượng cơ bắp có thể làm giảm sức mạnh chức năng và làm tăng nguy cơ té ngã.
Ăn Keto giảm cân đột ngột dễ gây mất cơ nghiêm trọng và là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến té ngã.
2. Ăn Keto gây quá tải cho thận và dễ dẫn đến sỏi thận
Sỏi thận là một tác dụng phụ tiềm ẩn được ghi nhận rõ ràng của chế độ ăn Keto. Khi ăn chế độ Keto, mọi người thường có xu hướng ăn nhiều protein từ thịt hơn, đặc biệt là thịt đã qua chế biến, làm tăng nguy cơ mắc bệnh sỏi thận và bệnh gout.
Ăn nhiều protein động vật làm cho nước tiểu có tính axit hơn và làm tăng nồng độ canxi và axit uric. Sự kết hợp này dễ gây sỏi thận hơn, trong khi axit uric cao có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gout.
Các chuyên gia dinh dưỡng cảnh báo, chế độ ăn ketogen khá nguy hiểm đối với những người mắc bệnh thận, vì những người mắc bệnh thận cần tuân theo chế độ ăn kiêng cá nhân do bác sĩ chỉ định.
3. Ăn Keto nguy hiểm với người bệnh đái tháo đường
Carbohydrate giúp kiểm soát lượng đường trong máu, điều này đặc biệt quan trọng đối với những người mắc đái tháo đường. Một nghiên cứu trên tạp chí Diabetic Medicine tháng 5/2018 đã phát hiện ra rằng mặc dù chế độ ăn Keto có thể giúp kiểm soát mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng nhưng chế độ ăn này cũng có thể gây ra các đợt hạ đường huyết.
Nguy cơ hạ đường huyết gây nguy hiểm đối với người đái tháo đường, đặc biệt là đối với những người dùng insulin và chế độ ăn Keto bỏ qua một số nhóm thực phẩm có lợi cho những người mắc bệnh này. Ví dụ như ngũ cốc nguyên hạt có lợi trong việc kiểm soát cân nặng cũng như các đợt tăng đường huyết nhưng lại không nằm trong chế độ ăn Keto.
4. Chế độ ăn Keto có thể dẫn đến hiệu ứng ăn kiêng yo-yo
Giảm cân nhanh chóng, đáng kể là một tác dụng phụ phổ biến của chế độ ăn Keto do mất nước xảy ra khi nguồn dự trữ carbohydrate cạn kiệt. Tuy nhiên, việc duy trì một chế độ ăn kiêng hạn chế như vậy trong thời gian dài có thể khó khăn và khiến bạn dễ bị tăng cân trở lại gọi là chu kỳ ăn kiêng yo-yo.
5. Chế độ ăn Keto dễ dẫn đến mất nước và mất chất điện giải
Chế độ ăn Keto có thể mất nước và mất chất điện giải dẫn đến mệt mỏi.
Việc giảm lượng carbohydrate một cách đột ngột và mạnh mẽ sẽ khiến cơ thể bạn gặp phải tình trạng khó khăn gấp đôi. Trong vài ngày đến vài tuần khi bắt đầu áp dụng chế độ ăn Keto, cơ thể sẽ mất nhiều chất lỏng và muối do cơ thể phải làm việc chăm chỉ hơn để theo kịp ketosis (là một trạng thái trao đổi chất tự nhiên có thể đạt được bằng cách thực hiện chế độ ăn Keto).
Nhiên liệu yêu thích của não bộ là glucose, được tạo ra dễ dàng nhất từ carbohydrate. Trong chế độ ăn kiêng rất ít carb, não phải điều chỉnh để sử dụng xeton từ chất béo tiêu hóa để tạo năng lượng. Thêm vào sự khó chịu này, thận của bạn giải phóng nhiều chất điện giải hơn khi mức insulin giảm xuống.
ThS. BS. Đặng Ngọc Hùng – Viện trưởng Viện nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng Nhược điểm của chế độ ăn ketogen chính là khó tuân thủ lâu dài và có nhiều tác dụng phụ như táo bón, đau đầu, hôi miệng, chuột rút, một số người bị tiêu chảy, yếu cơ và phát ban.
Nhiều triệu chứng trong số này kéo dài từ vài ngày đến vài tuần. Đảm bảo uống nhiều nước để giúp cơ thể đối phó với các triệu chứng này. Và hãy gọi cho bác sĩ nếu các triệu chứng đặc biệt là buồn nôn kéo dài.
6. Dễ bị thiếu hụt chất dinh dưỡng
Khi lượng carbohydrate thấp, mức tiêu thụ chất xơ cũng có xu hướng thấp. Điều này không có gì ngạc nhiên khi hầu hết các loại trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và rau giàu tinh bột bị giảm trong chế độ ăn Keto. Khi ăn theo chế độ Keto, cơ thể thường bị thiếu hụt kali nghiêm trọng. Đây là một khoáng chất rất quan trọng đối với cân bằng điện giải và kiểm soát huyết áp.
Việc hấp thụ không đủ kali thường xảy ra khi giảm tiêu thụ trái cây và rau củ có tinh bột.
7. Các vấn đề về đường ruột thường gặp khi ăn Keto
Nhiều nguồn giàu chất xơ nhất như đậu, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt bị hạn chế trong chế độ ăn Keto. Kết quả là, những người ăn ketogen thường gặp táo bón và do đó cũng bỏ lỡ những lợi ích của chế độ ăn giàu chất xơ như nhuận tràng và hỗ trợ hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh.
Ngoài táo bón, tiêu chảy có thể tăng lên do tác dụng phụ của chế độ ăn Keto – đặc biệt là trong vài tuần đầu tiên. Một số người gặp khó khăn trong việc tiêu hóa một lượng lớn chất béo trong chế độ ăn uống, điều này có thể dẫn đến tiêu chảy do dầu mỡ.
8. Triệu chứng bị hôi miệng
Khi mới áp dụng chế độ ăn keto, một số người có triệu chứng hôi miệng, được coi là một triệu chứng của cúm Keto. Theo một nghiên cứu, điều này là do acetone là sản phẩm phụ của quá trình ketosis và được loại bỏ chủ yếu qua phổi và hơi thở.
9. Thay đổi về kinh nguyệt
Kinh nguyệt có thể trở nên không đều hoặc ngừng hoàn toàn khi ăn kiêng Keto. Điều này là do giảm cân quá nhanh hơn là do chế độ ăn kiêng và xảy ra do sự sụt giảm hormone giải phóng gonadotropin, hormone kích thích nang trứng, hormone tạo hoàng thể, estrogen và progesterone.
Kinh nguyệt bị gián đoạn trong thời gian dài có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm mật độ xương thấp. Các nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng kinh nguyệt không đều kéo dài làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch , trầm cảm, lo lắng và rối loạn chức năng tình dục. Cần gặp bác sĩ phụ khoa nếu chu kỳ của bạn trở nên không đều hoặc ngừng có kinh.
10. Ăn Keto khiến nồng độ natri trong máu giảm
Khi bắt đầu chế độ ăn Keto, cơ thể sẽ mất natri và các chất điện giải khác trong nước tiểu do giảm insulin. Đây là nguyên nhân chính gây ra các triệu chứng của bệnh cúm Keto. Vì vậy, cần bổ sung natri thông qua chế độ ăn uống, đặc biệt nếu bạn tập thể dục hoặc đổ mồ hôi nhiều. Điều này có thể giúp ngăn ngừa các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn khi thiếu hụt natri lâu dài.
11. Keto có thể dẫn đến cholesterol cao và tăng nguy cơ mắc bệnh tim
Chế độ ăn Keto không giới hạn chất béo bão hòa , loại chất béo có liên quan đến những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Những người áp dụng chế độ ăn Keto nên ưu tiên tiêu thụ chất béo không bão hòa, có nguồn gốc từ thực vật như các loại hạt, dầu oliu và quả bơ, đã được chứng minh là có tác dụng bảo vệ tim. Nếu bạn bị mỡ máu cao hoặc các yếu tố nguy cơ khác đối với bệnh tim, bạn nên nói chuyện với bác sĩ trước khi bắt đầu chế độ ăn Keto.
Lời khuyên của chuyên gia dinh dưỡng
ThS. BS. Đặng Ngọc Hùng lưu ý, người muốn giảm cân có thể áp dụng Keto trong thời gian ngắn nhưng cần xây dựng khẩu phần ăn hàng ngày rõ ràng. Bên cạnh đó, người muốn giảm cân cũng nên bổ sung các loại vitamin tan trong dầu, bổ sung thêm chất xơ, uống các loại nước chứa nhiều carbohydrat hấp thu nhanh như nước đường, mật ong, nước ép trái cây… khi cảm thấy nguy cơ tụt đường huyết như hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi, khó tập trung. Điều rất quan trọng là cần kiểm tra chức năng gan thận trước khi áp dụng chế độ ăn này.